Bilim
Epilepsi ve Parkinson İçin Hücre Hedefli Yeni Beyin Araçları
Bilim insanları, belirli beyin hücrelerini doğrudan hedefleyebilen 1.000’den fazla yeni genetik araç geliştirdi. Bu araçlar; epilepsi, Parkinson, Huntington hastalığı ve uyku bozuklukları gibi nörolojik hastalıkların çok daha hassas şekilde tedavi edilmesine kapı aralayabilir.
Araçlar, zararsız adeno-ilişkili virüsler (AAV) ve özel olarak tasarlanmış DNA parçacıklarının birleşimiyle çalışıyor. Böylece yalnızca hedeflenen nöronlara ulaşarak diğer hücreleri etkilemeden tedavi uygulanabiliyor.
Allen Institute for Brain Science ve Washington Üniversitesi’nin de dahil olduğu proje, NIH’in BRAIN Initiative programının bir parçası. “Enhancer AAV vektörleri” adı verilen bu geniş araç seti, farklı beyin bölgeleri ve omurilikteki hücre tiplerini yüksek doğrulukla hedefleyebilmesiyle dikkat çekiyor. Bazı araçlar uyku düzeninden sorumlu hücreleri, bazıları ise hareket bozuklukları veya bağımlılıkla ilişkili bölgeleri hedefliyor.
Tüm beyni etkilemek yerine yalnızca hastalığa neden olan hücrelere odaklanmak, yan etkileri azaltırken tedavinin etkinliğini artırma potansiyeli taşıyor. Hayvan deneyleri ve doku testlerinde alınan sonuçlar son derece umut verici. Ayrıca makine öğrenimi sayesinde hafıza, dürtü kontrolü ve diğer kritik beyin işlevlerini yöneten bölgeleri hedeflemek için en etkili genetik diziler belirlenebildi.
Klinik uygulamalara geçilmesi birkaç yıl alabilir ancak uzmanlar, bu yeni aracın nörolojik hastalıkların anlaşılması ve tedavi edilmesinde büyük bir dönüm noktası olacağını düşünüyor. Araştırmacılara göre bu gelişme, hastalıkla ilişkili hücreleri tam olarak kontrol edebilme kapasitesi sayesinde sinirbilim alanında oyunu değiştirecek bir adım.
