Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Heman Bekele, “iksirlerim” dediği şeylerin en tehlikelisini 7 yaşından biraz büyükken hazırladı. O zamana kadar yaklaşık üç yıldır kendi bilim deneylerini yapıyor, evde eline ne geçerse karıştırıyor ve ortaya çıkan yapışkan maddenin bir şeye dönüşüp dönüşmeyeceğini görmek için bekliyordu.

Bugün kullandığı malzemeler için “Bunlar sadece bulaşık deterjanı, çamaşır deterjanı ve sıradan ev kimyasallarıydı” diyor. “Onları yatağımın altına saklar ve bir gece bekletirsem ne olacağını görürdüm. Tamamen rastgele karıştırdığım çok şey vardı.”

Ama kısa süre sonra işler daha az rastlantısal hale geldi. Yedinci yaş gününden önceki Noel'de Heman'a içinde bir sodyum hidroksit örneği bulunan bir kimya seti hediye edildi. O zamana kadar internetten kimyasal reaksiyonlara bakıyordu ve alüminyum ile sodyum hidroksitin birlikte muazzam miktarda ısı üretebildiğini öğrendi. Bu da ona belki de dünyaya bir iyilik yapabileceğini düşündürdü. “Bunun enerji için bir çözüm olabileceğini, sınırsız bir tedarik sağlayabileceğini düşündüm,” diyor. “Ama neredeyse bir yangın başlatıyordum.”

Bundan sonra ailesi onu daha yakından izlemeye başlamış. Anlaşıldığı üzere, yetişkinlerin yaptığı şeyi izlemesi, şimdi 15 yaşında olan Heman'ın alışması gereken bir şeydi. Bugünlerde pek çok insan ona çok daha fazla ilgi gösteriyor. Geçtiğimiz Ekim ayında 3M şirketi ve Discovery Education, Virginia Fairfax County'deki Woodson Lisesi'nde 10. sınıf öğrencisi olan Heman'ı Genç Bilim İnsanı Yarışması'nın galibi olarak seçti. Ödülü: 25.000 dolar. Başarısı: Bir gün cilt kanserinin çeşitli türlerini tedavi edebilecek ve hatta önleyebilecek bir sabun icat etmek. Böyle bir ürünün piyasaya çıkması yıllar alabilir, ancak Heman bu yaz, hayalini gerçekleştirmeyi umarak hafta içi her gününün bir kısmını Baltimore'daki Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu'ndaki bir laboratuvarda çalışarak geçiriyor. Okullar açıldığında orada daha az bulunacak ama çalışmaya devam edecek. “Cilt kanseri araştırmaları konusunda gerçekten tutkuluyum” diyor ve ekliyor: ”İster kendi araştırmam olsun, ister bu alanda olup bitenler. Bir gün benim bir kalıp sabunumun başka birinin hayatı üzerinde doğrudan bir etki yaratabileceğini düşünmek kesinlikle inanılmaz. Tüm bunları başlatmamın nedeni de bu zaten.”

Heman'ın TIME'ın 2024 Yılın Çocuğu olarak tanınmasını sağlayan da işte bu hırs ve özveridir. 

Addis Ababa'da doğan ve 4 yaşındayken ailesiyle birlikte ABD'ye göç eden Heman, en eski anılarından bazılarının, genellikle ciltleri için hiçbir koruma olmadan, kavurucu güneşin altında çalışan işçileri görmek olduğunu hatırlıyor. Ailesi ona ve şu anda 16 yaşında olan kız kardeşleri Hasset ve 7 yaşındaki Liya'ya örtünmeyi öğretmiş ve güneş kremi ya da uygun kıyafetler olmadan dışarıda çok fazla zaman geçirmenin tehlikelerini anlatmış.

Heman, “Küçükken bunun üzerinde pek durmazdım ama Amerika'ya geldiğimde güneşin ve ultraviyole radyasyonun uzun süre maruz kaldığınızda ne kadar büyük bir sorun olduğunu fark ettim” diyor.

Nasıl yardım edebileceğini düşünmeye başlaması çok uzun sürmemiş. Birkaç yıl önce, diğer kullanımlarının yanı sıra bir cilt kanseri türüyle savaşmak için onaylanmış ve birkaç tanesine karşı umut vaat eden bir ilaç olan imiquimod hakkında bir şeyler okudu. Tipik olarak, tümörleri yok etmeye yardımcı olabilen ve genellikle krem şeklinde olan imikimod, daha geniş bir kanser tedavi planının bir parçası olarak ön saflarda yer alan bir ilaç olarak reçete edilir, ancak Heman, hastalığın en erken aşamalarındaki insanlara daha kolay bir şekilde sunulup sunulamayacağını merak etti. Bir kalıp sabunun böylesine hayat kurtarıcı bir ilaç için sadece basit olduğu için değil, aynı zamanda cilt kanseri tedavisi için tipik olarak 40.000 $'dan çok daha uygun maliyetli olacağı için de uygun bir dağıtım sistemi olabileceğini düşündü.

“Sosyoekonomik sınıftan [bağımsız olarak] herkesin kullanabileceği, uluslararası düzeyde etkili bir fikir olan şey nedir?” Heman şöyle düşündüğünü hatırlıyor. “Neredeyse herkes temizlik için sabun ve su kullanıyor. Dolayısıyla sabun muhtemelen en iyi seçenek olacaktır.”

Ancak ilham ile uygulama arasında uzun bir yol vardı. Fikrini uygulamak, ilacı sıradan bir kalıp sabuna karıştırmaktan daha karmaşıktı, çünkü imikimodun sağlayabileceği herhangi bir terapötik güç, köpüklerle birlikte boşa akıp gidecekti. Çözüm, sabunu, sabun yıkandığında ciltte kalacak lipid bazlı bir nanoparçacıkla birleştirmekti - tıpkı köpükler durulandıktan sonra nemlendirici veya kokunun geride kalması gibi.

Kaynak:  www.time.com