Bilim
Beyin, Stresi Kötü Bir Uykuya Nasıl Dönüştürür?
Beyinde Stresi Uykusuzluğa ve Hafıza Problemlerine Dönüştüren Nöronlar Keşfedildi
Bilim insanları, stresin uyku ve hafıza sorunlarına yol açma mekanizmasını açıklayabilecek bir grup nöron tespit etti.
Geçen hafta The Journal of Neuroscience dergisinde yayımlanan çalışmada, hipotalamus adlı beyin bölgesindeki nöronların, stresin uyku ve hafıza üzerindeki etkilerini nasıl yönettiği keşfedildi. Bu, stresle ilgili uyku bozukluklarının tedavisi için yeni bir hedef olma potansiyeline sahip.
Önceki araştırmalar, hipotalamustaki paraventriküler çekirdek adı verilen bir yapının, uyku ve hafıza için önemli olan diğer beyin bölgeleriyle iletişim kurduğunu göstermişti. Paraventriküler çekirdek nöronları, kortikotropin adı verilen bir hormon salgılar ve stresin düzenlenmesinde rol oynar. Ancak stresin uyku ve hafıza üzerindeki etkisini yöneten sinirsel mekanizmalar hala netleşmemişti.
Çalışmanın yazarlarından Shinjae Chung, Philadelphia’daki Pennsylvania Üniversitesi'nde bir sinirbilimci ve bu konuda kişisel bir deneyime sahip. Chung, “Stresli olduğumda çok fazla uyku problemi yaşıyorum” diyor ve ekliyor, “Sınav tarihine yakın olduğumda kötü uyuyorum ve bu da ertesi günki performansımı olumsuz etkiliyor.”
Uyku Kaybı
Paraventriküler çekirdekteki nöronların stresin uyku ve hafıza problemlerine nasıl yol açtığını incelemek için araştırmacılar, laboratuvar faresi üzerine deneyler yaptı. Farenin stresli bir deneyime sokulması için plastik bir tüpe fiziksel olarak bağlandılar. Ardından hayvanların mekansal hafızası test edildi ve uyku sırasında beyin aktiviteleri izlendi.
Beklendiği gibi, stresli fareler, ertesi gün yapılan testlerde uyku problemi yaşadı ve hafızada zorluk çekti. Paraventriküler çekirdekteki nöronları uyarmak, bu etkileri taklit etti. Ancak bu nöronları bloke etmek, uyku kalitesinde hafif bir iyileşme ve hafıza performansında daha belirgin bir artış sağladı.
Bu sonuçlar, stres dönemlerinde paraventriküler çekirdekteki nöronların uyku ve hafıza üzerinde farklı mekanizmalarla etkili olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılara göre, “Uyku bozukluğu ve stres yolları birbirinden oldukça farklı olabilir,” diyor Kamran Diba, Michigan Üniversitesi'nde bir sinirbilimci.
Yeni Bir Hedef: Stresin Beyin Üzerindeki Etkilerini Anlamak
Bu beyin devresinin keşfi, stresin davranışlar üzerindeki etkisini anlamada “bir tuğla daha eklemek” anlamına geliyor, diyor Mazen Kheirbek, San Francisco'daki California Üniversitesi'nden bir davranış bilimci.
Uyku ve hafıza problemleri, pek çok psikiyatrik bozukluğun, örneğin travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve majör depresyonun erken semptomlarıdır ve genellikle tanıdan önce ortaya çıkar. Araştırmacılar, paraventriküler çekirdekteki nöronları hedef alan tedavilerin, bu durumların ilerlemesini yavaşlatabileceğini belirtiyor.
