Bilim
Dünya, uzaydan gelen fare yavrularını karşıladı
Uzayda uzun süre kalmayı planlayan insanlar için, uzay yolculuğunun vücudumuz üzerindeki etkilerini anlamak büyük önem taşıyor. Uzayda bağışıklık sistemimiz zayıflıyor, kas ve kemik yoğunluğumuzu daha hızlı kaybediyoruz ve bedenimiz adeta patlamaya hazır bir kutu gibi davranıyor.
Peki ya üreme? Uzay, sağlıklı nesiller yetiştirme yetimizi nasıl etkiliyor? 15 Ağustos’ta Stem Cell Reports dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) dondurulmuş halde tutulan fare kök hücreleri sağlıklı yavrular üretebiliyor.
Kritik hücreler test edildi
Germ hücreleri, yumurta ve sperm hücrelerinin öncülleridir ve doğrudan gelecek nesilleri etkiler. Eğer bu hücrelerde kalıcı bir hasar meydana gelirse, bu hasar büyük ihtimalle yavrulara da aktarılır. Daha önce yapılan embriyonik kök hücre deneylerinde bazı bozukluklar görülmüştü, ancak nedenleri hâlâ tam bilinmiyor.
Bu kez Japonya’daki Kyoto Üniversitesi’nden bir ekip, testislerde bulunan ve sperm üretimini sağlayan spermatogonial kök hücrelerin uzay yolculuğundan nasıl etkilendiğini araştırdı. Fareler, kısa yaşam döngüleri sayesinde bu tür deneylerde sıkça tercih ediliyor çünkü olası genetik hasarlar çok daha hızlı gözlemlenebiliyor.
Altı ay uzay yolculuğu
Araştırma ekibi, önce bu hücreleri dondurdu ve ISS’ye gönderdi. Hücreler istasyondaki derin dondurucuda altı ay boyunca saklandı. Dünya’ya döndüklerinde ilk incelemelerde herhangi bir anormallik bulunmadı.
Hücreler çözüldükten sonra fare testislerine nakledildi. Üç-dört ay sonra, bu hücrelerden üretilen spermlerle doğal yolla çiftleşen farelerden sağlıklı yavrular doğdu. Yeni doğan farelerde gen ifadesi normaldi. Bu sonuç, germ hücrelerinin en az altı ay boyunca uzayda dondurularak saklanabileceğini gösteriyor.
İnsanlık için ne anlama geliyor?
Araştırmanın yazarlarından biyolog Mito Kanatsu-Shinohara, “Gelecekteki insan uzay yolculukları için germ hücrelerinin ISS’de ne kadar süreyle saklanabileceğini incelemek önemli,” dedi.
Araştırmacılar başlangıçta uzay radyasyonunun kök hücrelere dondurma işleminden daha fazla zarar vereceğini düşünmüştü. Ancak sonuçlar tam tersini gösterdi. Dondurma işlemi sırasında kullanılan hidrojen peroksit bazı hücreleri öldürdü ama uzay yolculuğunun ek bir olumsuz etkisi gözlenmedi.
Yine de insanlara uyarlamak için çok daha fazla araştırma gerekiyor. Şimdilik fare yavrularında DNA’da anormallik gözlenmese de uzun vadeli sağlık sorunları ihtimali dışlanamıyor. Araştırmacılar hâlâ ISS’de dondurulmuş kök hücreler bulunduruyor ve bu deneyleri sürdürecek.
