Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Papağanlar, olağanüstü bilişsel yetenekleri ve olağanüstü uzun ömürleriyle ünlüdür. Max Planck araştırmacıları tarafından yürütülen yeni bir araştırma, bu özelliklerden birinin muhtemelen diğerinden kaynaklandığını gösterdi. Araştırmacılar, 217 papağan türünü inceleyerek, kızıl Amerika papağanı ve kükürt tepeli kakadu gibi türlerin, genellikle sadece büyük kuşlarda görülen, 30 yıla varan, son derece uzun ortalama ömre sahip olduğunu ortaya çıkardılar. Ayrıca, bu uzun ömürler için olası bir neden gösterdiler: büyük göreceli beyin boyutu. Araştırma, papağanlarda beyin büyüklüğü ile yaşam süresi arasında bir bağlantı olduğunu gösteren ilk çalışma olup, artan bilişsel yeteneğin papağanların çevrelerindeki tehditleri aşmalarına ve daha uzun yaşamların keyfini çıkarmasına yardımcı olmuş olabileceğini düşündürmektedir.

Papağanların uzun ömürleri ve karmaşık bilişleri, ömürleri ve primatlarla aynı düzeyde beyin büyüklükleri ile iyi bilinmesine rağmen, iki özelliğin birbirini etkileyip etkilemediği bilinmemektedir. Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nde doktora öğrencisi ve çalışmanın baş yazarı Simeon Smeele, "Sorun, kaliteli veri sağlamaktı"dedi. Papağan ömrünün ne kadar sürdüğünü anlamak, ancak yaşayan papağanları karşılaştırarak mümkündür. Smeele, "Karşılaştırmalı yaşam öyküsü çalışmaları, kesinlik sağlamak için büyük örneklem büyüklükleri gerektirir, çünkü birçok süreç aynı anda bir oyundur ve bu çok fazla çeşitlilik yaratır" dedi.

Yeterli bir örnek boyutu oluşturmak için, Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü ve Leipzig'deki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden bilim adamları, hayvanat bahçelerinden ve akvaryumlardan alınan hayvan kayıtlarından yararlanan Species360 ile birlikte çalıştı. Birlikte, 1000'den fazla hayvanat bahçesinden elde edilen 130.000'den fazla bireysel papağandan veri derlediler. Bu veritabanı, ekibin bilinen tüm türlerin yarısından fazlasını temsil eden 217 papağan türünün ortalama yaşam süresine ilişkin ilk güvenilir tahminleri elde etmesine olanak sağladı. Analiz, ortalama yaşam süresinde, incir papağanı için ortalama iki yıldan, kızıl Amerika papağanı için ortalama 30 yıla kadar değişen şaşırtıcı bir çeşitlilik ortaya çıkardı. Diğer uzun ömürlü türler, ortalama 25 yıl yaşayan Avustralya'dan gelen kükürt tepeli kakaduyu içerir. Çalışmada Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nden Lucy Aplin ve Leipzig'deki Max Planck Enstitüsü'nden Mary Brooke McElreath ile yakın çalışan Smeele; "Bu büyüklükteki kuşlarda ortalama 30 yıl yaşamak son derece nadirdir. Bazı bireylerin maksimum ömrü 80 yılı aşıyor ki bu insanlar için bile saygın bir yaş. Bir erkeğin yaklaşık 100 kat daha ağır olduğunu düşünürsek, bu değerler gerçekten muhteşem.” şeklinde aktardı.

Karşılaştırmalı analiz

Ekip, papağanların ünlü bilişsel yeteneklerinin uzun ömürleri üzerinde herhangi bir etkisi olup olmadığını belirlemek için büyük ölçekli bir karşılaştırmalı analiz yaptı. İki hipotezi incelediler: Birincisi, nispeten daha büyük beyinlere sahip olmanın daha uzun ömür sağladığı. Başka bir deyişle, daha akıllı kuşlar vahşi doğada sorunları daha iyi çözebilir ve böylece daha uzun ömürlü olurlar. İkincisi, nispeten daha büyük beyinlerin büyümesi daha uzun sürer ve bu nedenle daha uzun yaşam süreleri gerektirir. Her tür için, göreceli beyin büyüklüğünün yanı sıra ortalama vücut ağırlığı ve gelişimsel değişkenler hakkında veri topladılar.

Daha sonra verileri birleştirdiler ve her bir hipotez için modelleri çalıştırdılar, hangi modelin verileri en iyi açıkladığına baktılar. Elde ettikleri sonuçlar, artan beyin boyutunun papağanlarda daha uzun ömür sağladığına dair ilk desteği sağlıyor. Vücut büyüklüğüne göre beyin büyüklüğü zekâ için bir gösterge olabileceğinden, bulgular, nispeten büyük beyinleri olan papağanların, vahşi doğada aksi takdirde onları öldürebilecek sorunları çözmelerine izin veren bilişsel yeteneklere sahip olduklarını ve bu zekanın daha uzun yaşamalarını sağladığını gösteriyor. Smeele, "Bu, genel olarak daha büyük beyinlerin türleri daha esnek hale getirdiği ve daha uzun yaşamalarına izin verdiği fikrini destekliyor. Örneğin, en sevdikleri yiyecekleri tüketirlerse, yeni bir şeyler bulmayı öğrenebilir ve böylece hayatta kalabilirler."dedi.

Geliştirme, daha uzun yaşam süreleri için çok önemli değil

Bilim adamları, diyet veya daha büyük beyinler geliştirmek için gereken daha uzun gelişim süresi gibi faktörlerin daha uzun ortalama yaşam sürelerine yol açmamasına şaşırdılar. Smeele, "Gelişimsel yolun daha önemli bir rol oynamasını beklerdik çünkü primatlarda beyin büyüklüğü ile uzun ömür arasındaki bağlantıyı bu gelişimsel maliyet açıklıyor"dedi. Gelecekte ekipler, papağanlarda sosyallik ve kültürel öğrenmenin de uzun yaşam sürelerine katkıda bulunup bulunmayacağını araştırmayı planlıyor. Sözlerine devam eden Smeele şöyle aktardı; “Büyük beyinli kuşlar, birçok nesilden beri var olan yiyecek arama tekniklerini sosyal olarak öğrenmek için daha fazla zaman harcayabilir. Bu artan öğrenme periyodu, daha fazla zaman aldığından ve aynı zamanda yiyecek arama repertuarını daha uyumlu hale getirdiğinden, potansiyel olarak daha uzun yaşam sürelerini de açıklayabilir. Bizi insanları özel yapan şeylerden biri, sosyal olarak öğrenilmiş çok sayıda beceridir. Uzun ömürlü papağanların da baskın erkeği üzmemek için fındık bulup açmaktan her şeyi öğrenmek zorunda oldukları bir "çocukluk" yaşayıp yaşamadıklarını görmek bizi gerçekten heyecanlandırıyor. Sonuç olarak, hangi evrimsel faktörlerin atalarımıza çok benzer bir yaşam geçmişine sahip bir tür yarattığını anlamak istiyoruz.”

Makale:royalsocietypublishing.org