Yaşam Bilimleri
Seçilen Anılarımızı Silmek Mümkün Olacak, Üstelik Diğerlerine Zarar Vermeden
Kolombiya Üniversitesi Tıp Merkezi (CUMC) ve McGill Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından yapılan ve Current Biology'de yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, deniz salyangozu Aplysia'nın, aynı nöronunda depolanan farklı anı türleri seçici olarak silinebiliyor.
Bulgular, anksiyete ve post-travmatik stres bozukluğunu tetikleyen hatıraları geçmiş olayların diğer önemli anılarını etkilemeksizin silmek üzere ilaçlar geliştirmenin mümkün olabileceğini ortaya koyuyor.
Araştırmacıların söylediklerine göre, duygusal veya travmatik olaylar sırasında, olay meydana geldiğinde var olan herhangi bir tesadüfi bilginin anıları da dâhil olmak üzere, birden fazla bellek kodlanabilir. Travmatik bir deneyim söz konusu olduğunda, tesadüfi ya da tarafsız bilgiler, olaydan çok sonra anksiyete ataklarını tetikleyebilir.
CUMC Psikiyatrisi Bölümü'nde sinirbilimi profesörü Dr. Samuel Schacher: “Bir örnek vermek istiyorum, suç oranının yüksek olduğu bölgelerde dolaşırken karanlık bir sokaktan kestirme yola sapıp yakında bir posta kutusu gördüğünüzde, bir şeyler postalamak istediğiniz zaman gergin olabilirsiniz. Örnekte, karanlık sokakların korkusu, bir önceki tecrübeye dayanarak önemli bilgileri sağlayan ilişkisel bir hafızadır. Bununla birlikte, posta kutuları korkusu, travmatik olayla doğrudan ilgisi olmayan rastlantısal, ilişkisiz bir hafızadır.”
“Şu anki araştırmamızın odak noktası, insanların gelecekte bilinçli kararlar almalarına yardımcı olan ilişkisel anılara zarar vermeden, travmatik bir deneyim sırasında beynin üzerine damgalanabilen sorunlu, ilişkisel olmayan anıları gidermek için stratejiler geliştirmektir; yüksek suç bölgelerinde karanlık sokakları kısa yol olarak kullanmamak gibi.” diye ekliyor Schacher.
Beyin, kısmen nöronlar arasındaki bağlantıların gücünü artırır ve bu bağlantıları zamanla sürdürerek uzun vadeli anılar yaratır. Önceki araştırmalar, birleştirici ve ilişkisiz anılar yaratmada sinaptik gücün artmasının ortak özellikleri paylaştığını ileri sürdü. Bu, birleştirici olmayan sinaptik belleklerin seçici olarak ortadan kaldırılmasının imkânsız olacağını düşündürmektedir, çünkü herhangi bir nöron için, her türlü sinaptik anıların korunmasından tek bir mekanizma sorumlu olacaktır.
Yeni çalışma, deniz salyangozu Aplysia'nın tek bir motor nörona bağlanan iki duyu nöronunu uyararak bu hipotezi test etti. Bir duyu nöronu birleşebilen hafızayı uyandırmak için uyarıldı, diğeri ise birleşik olmayan hafızayı uyandırdı.
Araştırmacılar her bir bağlantının gücünü ölçmek için, farklı uyaranlar tarafından üretilen her bir bağın gücündeki artışın, Protein Kinaz M (PKM) molekülünün farklı bir biçimi tarafından korunduğunu, PKM moleküllerinden birini engelleyerek, her belleğin diğerini etkilemeden silinebileceğini buldular.
Buna ek olarak, spesifik sinaptik belleklerin, PKM üretmeye veya parçalanmalarına yardım eden diğer moleküllerin farklı varyantlarının işlevini bloke ederek de silinebileceğini bulmuşlardır.
Araştırmacılar, sonuçlarının insan hafızasını anlamada faydalı olabileceğini söylüyor ,çünkü omurgalılar uzun süreli anıların oluşumuna katılan Aplysia PKM proteinlerinin benzer versiyonlarına sahipler. Buna ek olarak, PKM-koruyucu protein KIBRA, insanlarda ifade edilir ve bu genin mutasyonları zihinsel özürlülüğe neden olur.
CUMC Psikiyatrisi Bölümü’nde araştırmacı bilim adamı olan Jiangyuan Hu, “Bellek silinmesi, uygun olmayan fizyolojik tepkiye neden olan ilişkilendirilmemiş hafızayı kaldırarak TSSB ve anksiyete bozukluklarını hafifletme potansiyeline sahiptir. İlişkilendirilemeyen hafızayı koruyan kesin molekülleri izole ederek, hastanın geçmiş olayların normal hafızasını etkilemeksizin kaygıyı tedavi edebilen ilaçlar geliştirebiliriz” dedi.
Schacher, “Çalışmamız, anksiyetenin ele alınması için stratejilerin ve belki de tedavilerin geliştirilmesi için bir fırsat sunan 'ilkin kanıtı’. Örneğin, anıların hatırlanmasından hemen sonra değişmesi muhtemel olduğu için bir terapist, ilişkisel olmayan belleğin korunmasını engelleyen bir ilacın uygulanmasıyla ilişkisiz bir belleğin 'yeniden yazılmasına' yardımcı olabilir“ dedi.
Araştırmacılar hangi ilaçların ilişkisel olmayan anıları zayıflatabileceğini belirleyebilmesi için KPM'lerin sinaps üzerinde nasıl üretildiğini ve lokalize olduğunu daha iyi anlamak için klinik öncesi modellerde gelecek araştırmalara ihtiyaç duyuyor.
