Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Kitlesel yok oluş olaylarından bahsettiğimizde genellikle akla gelen ilk vaka, yaklaşık 66 milyon yıl önce bir asteroidin Dünya'ya çarparak dinozorların yok oluşunu tetiklemesidir. Ancak, Kretase-Paleojen yok oluş olayı gezegenimizin tarihindeki en kötü yaşam kaybı değildir. Bu ayrıcalık Permiyen-Triyas yok oluşu ya da Büyük Ölüm'e aittir. Yaklaşık 252 milyon yıl önceki bu dramatik iklim değişikliği döneminde, Dünya'daki tüm türlerin yaklaşık yüzde 80 ila 90'ı yok olmuş ve gezegenin biyosferi tamamen değişmiştir.

Yine de, bu yıkım karşısında bazı türler hayatta kalmayı başardı. Yani, temnospondil adı verilen bir grup ilkel amfibi. Daha büyük kara yırtıcılarının ulaşamadığı bazı tatlı su avlarıyla beslenerek ve seçici yiyiciler olmayarak Büyük Ölüm'den kurtulmuş olabilirler. Bu yeni bulgular, 4 Mart'ta Royal Society Open Science dergisinde yayınlanan bir çalışmada detaylandırılmıştır.

Yaklaşık 250 milyon yıl önce Erken Triyas döneminde, neredeyse sürekli volkanik faaliyetler uzun süreli küresel ısınmaya, kuraklaşmaya, atmosferdeki oksijenin azalmasına, mega El Niño'lara, asit yağmurlarına ve orman yangınlarına yol açtı. Sonunda manzara o kadar düşmanca bir hal aldı ki tropik bölgeler hayvan yaşamından tamamen yoksun hale geldi. Nihai tropikal ölü bölge, hem denizel hem de karasal organizmaların Dünya genelindeki dağılımlarını etkiledi. Köpekbalıkları, at nalı yengeçleri ve temnospondiller de dahil olmak üzere bazı organizmalar buna dayanmayı başardı. 

Birleşik Krallık'taki Bristol Üniversitesi'nde evrimsel biyolog ve çalışmanın eş yazarı olan Aamir Mehmood yaptığı açıklamada, “En büyük gizemlerden biri, temnospondiller adı verilen büyük bir amfibi grubunun hayatta kalması ve gelişmesi olmuştur” dedi. “Bunlar balıklar ve diğer avlarla beslenen yırtıcı hayvanlardı, ancak tıpkı kurbağalar ve semenderler gibi modern amfibiler gibi öncelikle suyla bağlantılıydılar. O zamanlar iklimlerin sıcak olduğunu biliyoruz, özellikle de yok oluş olayından sonra. Suyu seven bu hayvanlar nasıl bu kadar başarılı olabildiler?”

Bunun nedenini anlamak için Mehmood ve bu yeni çalışmadaki ekip, Triyas boyunca yaşamış 100 temnospondilden fosil verileri topladı. Hangi özel işlevler için kullanılmış olabileceklerini görmek için kafataslarının parçalarını, dişlerini ve vücut boyutlarını ölçerek ekolojilerinin nasıl değiştiğini incelediler. 

Şaşırtıcı bir şekilde, temnospondillerin kriz boyunca çok fazla değişmediğini buldular. Bunun yerine, Permiyen döneminin ilk günlerinde gösterdikleri aynı vücut büyüklüğü aralığını gösterdiler. Bazı temnospondiller küçüktü ve böceklerle beslenirken, diğerleri daha büyüktü. Bu daha büyük temnospondiller kritik bir hayatta kalma ipucuna sahip. 

Çalışmanın eş yazarı ve paleontolog Armin Elsler yaptığı açıklamada, “Bu daha büyük formlar, balıkları yakalayan uzun burunlu hayvanları ve geniş burunlu genel besleyicileri içeriyordu” dedi. “Ancak olağandışı olan şey, vücut büyüklükleri ve işlevsel çeşitliliklerinin krizden yaklaşık 5 milyon yıl sonra artması ve sonra tekrar azalmasıydı.”

Triyasik dönemin ilk beş milyon yılındaki yoğun küresel ısınma nedeniyle, hem karasal hem de denizel organizmaların aşırı sıcaktan uzaklaşmak için tropik bölgelerden uzaklaştığına dair kanıtlar var. Ekibe göre, temnospondiller şaşırtıcı bir şekilde bu tropikal ölü bölgeyi geçebildi.

“Çalışmanın eş yazarı ve paleontolog Mike Benton yaptığı açıklamada, “Fosiller güneyde Güney Afrika ve Avustralya'nın yanı sıra kuzeyde Kuzey Amerika, Avrupa ve Rusya'dan biliniyor. “Temnospondiller daha soğuk dönemlerde tropikal bölgeyi çaprazlama geçebilmiş olmalı.”

Çalışma, genelci beslenme ekolojilerinin bu başarının anahtarı olduğunu öne sürüyor. Temnospondiller, çevrelerinde meydana gelen çevresel değişikliklere rağmen çeşitli avlarla beslenebiliyorlardı. Daha az yiyerek hayatta kalabilmeleri değil, aynı zamanda seyrek su kütlelerinde saklanabilme ve farklı av türlerini tüketebilme yetenekleriydi.

Ancak bu başarı uzun sürmedi. Memelilerin ve dinozorların ataları çeşitlenmeye başladıkça, temnospondiller de Orta Triyas'ta gerilemeye başladı. 

Mehmood, “Erken Triyas'taki başarı patlamaları devam etmedi” dedi. 

Temnospondillerin soyu yaklaşık 120 milyon yıl önce tükendi. Yaşayan herhangi bir akrabaları olmasa da, bazı evrimsel biyologlar onları günümüzün çeşitli amfibilerine doğru önemli bir adım olarak görüyor. Bu geçmiş dönemleri incelemek, bilim insanlarının kurbağaların, semenderlerin ve kurbağaların günümüzün çevresel zorluklarında nasıl bir yol izleyebileceklerini anlamalarına yardımcı olabilir. Amfibiler, yaygın hastalıklar ve iklim değişikliği nedeniyle en çok tehdit altında olan hayvan gruplarından biri olmaya devam ediyor. 

Kaynak: popsci.com