Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Afrika dev poşetli sıçanları (Cricetomys gambianus) yasadışı yaban hayatı ticaretinde bir sonraki savunma hattı olabilir. Bir grup araştırmacı bu üç kiloluk fareleri fil fildişi, gergedan boynuzu, pangolin pulları ve Afrika kara ağacı adı verilen küçük bir ağacın kokusunu almaları için eğitti. Tüm bu hayvan ve bitkiler tehdit altında ya da nesli tükenme riski yüksek olarak listeleniyor ve yasadışı olarak ticareti yapılıyor. Bulgular, 30 Ekim'de Frontiers in Conservation Science dergisinde yayınlanan bir ilke kanıtı çalışmasında detaylandırılmıştır.

Çalışmanın ortak yazarı ve Okeanos Vakfı davranış bilimcisi Isabelle Szott yaptığı açıklamada, “Çalışmamız, Afrika dev keseli sıçanlarını, diğer maddelerin arasına gizlenmiş olsalar bile, yasadışı olarak ticareti yapılan yaban hayatını tespit etmek için eğitebileceğimizi gösteriyor” dedi. 

Bir şeylerin kokusunu almak

Daha önce, Afrika dev keseli sıçanları patlayıcıları ve hatta tüberküloza neden olan patojeni tespit etmek üzere eğitilmişti. Yaban hayatı kokularını tespit etme yeteneklerini test etmek için yapılan bu yeni çalışma APOPO'da gerçekleştirildi. Tanzanya merkezli, kar amacı gütmeyen kuruluş, eğitimli sıçanlar ve diğer koku tespit hayvanlarıyla hem insanları hem de hayvanları korumayı amaçlıyor. 

Çalışmaya 11 sıçan dahil edildi: Kirsty, Marty, Attenborough, Irwin, Betty, Teddy, Ivory, Ebony, Desmond, Thoreau ve Fossey. Hepsi birkaç aşamalı koku eğitiminden geçirildi. Gösterge eğitimi sırasında, hedef kokunun yerleştirildiği bir deliğin içindeyken burunlarını birkaç saniye tutmayı öğrendiler. Eğer sıçan, ekibin “burun dürtme” olarak adlandırdığı hareketi doğru bir şekilde gerçekleştirirse, aromalı kemirgen peletleriyle ödüllendirildi.

Daha sonra, sıçanlar hedef olmayan bazı kokularla tanıştırıldı. Bu kokular arasında kahve çekirdekleri, elektrik kabloları ve çamaşır tozu bulunuyordu. Yaban hayatı kaçakçıları bu nesneleri genellikle yaban hayatının kokusunu maskelemek için kullanır.Szott, “Ayrımcılık aşamasında, sıçanlar sadece vahşi yaşam hedeflerinin kokularını işaret etmeyi öğrenirken, hedef olmayanları görmezden geliyorlar” dedi.

Sıçanlar ayrıca kokuları hatırlamak üzere eğitildi. Bu eğitimin sonunda, beş ve sekiz ay boyunca karşılaşmadıkları kokularla yeniden tanıştırıldılar, Bu kadar uzun süre maruz kalmamış olsalar bile, yüksek tutma puanları gösterdiler. Bilişsel akılda tutma performansları potansiyel olarak bir köpeğinki kadar güçlüdür. Sekiz sıçan, eğitimin sonunda 146 hedef dışı madde arasında yaygın olarak kaçakçılığı yapılan dört yaban hayatı türünü tespit edebildi. 

Szott, “Mevcut tarama araçları pahalı ve zaman alıcıdır ve kargo taramasının artırılmasına acil ihtiyaç vardır” dedi. “APOPO'nun fareleri uygun maliyetli koku tespit araçlarıdır. Paketlenmiş nakliye konteynerlerindeki kargo gibi dar alanlara kolayca erişebilir veya kapalı konteynerlerin havalandırma sistemlerini taramak için yükseğe kaldırılabilirler.”

Fareleri işe almak

Ekibe göre bir sonraki iyi adım, farelerin kaçak yaban hayatı ticaretinin yapıldığı limanlarda çalışması için yollar geliştirmek. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi verilerine göre bu limanlar arasında Kenya'nın Mombasa ve Tanzanya'nın Darüsselam ve Zanzibar limanları da bulunuyor. 

Bunu yapmak için farelere özel yapım yelekler giydirilecek. Ön patilerini kullanarak yeleğin göğüs kısmına, bip sesi çıkaran küçük bir top yerleştirebilecekler. Bu şekilde, eğitimli fareler bir hedef tespit ettiklerinde idarecilerine haber verebilecekler.

Ön patileriyle, yeleklerinin göğsüne takılı olan ve bip sesi çıkaran küçük bir topu çekebilecekler. Bu şekilde fareler bir hedef tespit ettiklerinde bakıcılarını uyarabilecekler. 

Çalışmanın eş yazarı ve Duke Üniversitesi sinirbilimcisi Kate Webb yaptığı açıklamada, “Yelekler, kaçak yaban hayatını tespit etmek için bir nakliye limanı da dahil olmak üzere farklı ortamlarda ve görevlerde yararlı olabilecek donanım geliştirmenin harika bir örneğidir” dedi.

Çalışmadaki fareler kaçak yaban hayatıyla ilgili kokuları başarıyla tanımlayabilmiş olsa da, yine de bazı sınırlamalar var. Çalışma kontrollü bir ortamda gerçekleştirildi, bu nedenle yaban hayatının yaygın olarak ticaretinin yapıldığı veya koku tespit hayvanları tarafından tarandığı gerçek dünya ortamlarını yansıtmıyor. Ekibe göre bu farelerin kullanılabilmesi için yeni yöntemlerin geliştirilmesi gerekiyor. 

Webb, “Yaban hayatı kaçakçılığı genellikle insan, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı da dahil olmak üzere diğer yasadışı faaliyetlerde bulunan kişiler tarafından yürütülmektedir” dedi. “Bu nedenle, yaban hayatı kaçakçılığıyla mücadele etmek için farelerin kullanılması, insanları ve doğayı sömüren ağlara karşı küresel mücadeleye yardımcı olabilir.” 

Kaynak: Popsci.com