Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Bu soruya dair ipuçları, 20. yüzyılın başlarında Sir Ernest Shackleton'ın İngiliz Antarktika Deneyi'nde taşınan 117 yıllık bir tam yağlı süt tozu sayesinde ortaya çıkıyor. Mart 2024 sayılı Journal of Dairy Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, selektif inek ıslahındaki ilerlemelere ve çiftlik uygulamalarındaki değişikliklere rağmen, günümüz ve geçmişin sütlerinin farklılıklardan çok benzerliklere sahip olduğu bulundu.

Nimrod Deneyi

Çalışmada kullanılan süt tozu, 1907 yılında Yeni Zelanda'nın Defiance markası tarafından üretilmişti. Shackleton ve ekibi, 1908 yılbaşı günü Nimrod adlı gemiyle Güney Kutbuna ayak basan ilk kişi olma hedefiyle yola çıktılar. Nimrod, 1.000 pound tam yağlı süt tozu, 192 pound tereyağı ve iki kasa peynir dahil olmak üzere bol miktarda süt ürünleriyle doluydu. Ekip, daha önce bilinen herhangi bir insandan daha güneye inerek Güney Kutbu'na 100 deniz milinden daha yakın bir mesafeye ulaştı ve baz kampını ve malzemelerini geride bıraktı. Yaklaşık bir asır sonra, Antarktika Mirası Vakfı restorasyon projesi sırasında bir kutu Defiance tam yağlı süt tozu bulundu. Süt tozu, Shackleton'ın baz kampında 100 yıl boyunca buz ve donmuş halde kalmıştı.

Çalışmanın ortak yazarlarından ve Yeni Zelanda'daki Fonterra Araştırma ve Geliştirme Merkezi'nde kimyacı olan Skelte G. Anema yaptığı açıklamada, "Shackleton'ın kurutulmuş sütü, ticari süt tozu üretiminin öncü yıllarında muhtemelen en iyi korunmuş numunelerden biridir. Bu keşif, bize 100 yılı aşkın bir süre önce üretilen tambur kurutmalı süt tozu ile modern sprey kurutmalı muadilleri arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları anlamak için eşsiz bir fırsat sunuyor." dedi.

Anema'ya göre, vakum yardımıyla buharlaştırma yönteminden önce, süt tozları tambur kurutma işlemiyle yapılıyordu. Kaynar haldeki süt, buharla ısıtılan iki döner silindir arasında dökülerek suyun buharlaşması sağlanıyordu. Geride kalan ince kurutulmuş süt tabakası daha sonra öğütülüp elenirdi. Bilim insanları, bu erken dönem süt tozlarının günümüzde bulunanlar kadar gelişmiş olmadığını biliyorlardı ancak diğer ne gibi farklılıklar olduğunu bilmiyorlardı.

Süt Tozlarının Analizi

Araştırmacılar çalışmada, 100 yılı aşkın süreli Defiance süt tozunun birkaç yüz gramını analiz etti. Bu numuneyi, günümüzün ticari olarak satılan, anında çözünmeyen ve sprey kurutmalı iki adet tam yağlı süt tozu örneğiyle karşılaştırdılar. Sütlerin ana ve eser elementlerinin, proteinlerin, yağ asitlerinin ve fosfolipidlerin bileşimlerini karşılaştırdılar. Ayrıca farklı tam yağlı süt tozu örneklerindeki mikro yapısal özellikleri, rengi ve uçuculu bileşenlere baktılar.

Anema, "Numuneler arasında bir asırdan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen, toplu bileşenlerin ve detaylı protein, yağ ve minör bileşenlerin bileşimi araya giren yıllarda köklü bir şekilde değişmemiş." dedi.

Numunelerin yağ asidi bileşimi, fosfolipid bileşimi ve protein bileşimi genel olarak benzerdi. Numuneler arasındaki ana mineral bileşenleri de nispeten benzerdi, ancak Shackleton tam yağlı süt tozunda bulunan kurşun, kalay, demir ve diğer eser minerallerin seviyesi daha yüksekti. Bu mineraller, muhtemelen tozun saklandığı teneke kutudan ve o dönemde kullanılan ekipman ve su kaynağından gelmiş olmalı.

Bu eşsiz Antarktika zaman kapsülü, geçmişte süt ürünleri üretim yöntemlerine ve zaman içindeki gelişimine dair ipuçları vermeye devam ediyor.

Anema, "Shackleton örnekleri, protein ve enerji açısından zengin olmasının yanı sıra kolay taşınması, hazırlanması ve tüketilmesi için toz haline getirilebilecek kadar esnek olan süt ürünlerinin öneminin bir kanıtıdır." dedi.

Kaynak: popsci.com