Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Birlemiş Devletler’de yaklaşık 5.6 milyon insan Alzheimer hastalığıyla yaşıyor ama doktorlar bu nörodejeneratif durum için tedaviler geliştirmekte yavaş kalıyorlar. Kısmi olarak genetik tabanlı olan bu hastalık, beyinde nöronları öldüren protein plaklarının birikimiyle karakterizedir. Nature Medicine’de bu plakların oluşumuna neden olan genler üzerine, etkili bir terapiye yönelik umut vaat eden bir ilerlemeye işaret eden çığır açıcı bir çalışma yayınlandı.

Makalede araştırmacılar, insan nöronlarında Alzheimer hastalığı için büyük bir genetik risk faktörünü başarıyla etkisiz hale getirdikleri bir deneylerinin sonuçlarını gösterdiler. Hedefleri plak oluşumuyla ilgisi olduğu bilinen apolipoprotein E4 (ApoE4) isimli proteini ortadan kaldırmaktı. Bu nedenle, normalde ApoE4 için olan geni taşıyan indüklenmiş pluripotent kök hücreleri alıp, hücrelerin o proteinin daha az zararlı, farklı bir formunun anlatımını yapması için o geni düzenlediler. Deney bilimsel bir ilke imza atarak başarılı oldu: Bu genin, daha az Alzheimer-dostu beyin koşulları sağlamada kesinlikle düzenlenebileceğinin bir kanıtı bu. Genleri bu risk faktörünü taşıyan insanlar için genetik terapilerin geliştirilmesinde ufak ama önemli bir adım bu.

Resim açıklama: Soldaki üç resim ApoE4 anlatımı yapan kültüre alınmış insan nöronları. Bu üç resimde, en sağda Alzheimer’la ilgisi olmayan ApoE3 anlatımı yapması için düzenlenen hücrelere kıyasla çok daha fazla nörofibriller yumak bulunduğunu görebilirsiniz.

ApoE4, fosforlanmış tau proteinlerinden meydana gelen nörofibriller yumakların oluşumuyla bağlantılı olduğundan Alzheimer hastalığı için bir risk faktörü olarak değerlendiriliyor. Bu yumaklar Alzheimer hastalığını karakterize eden plakları oluştururlar (Travmatik beyin hasarı sonucu olarak da oluşurlar.)  Ancak Alzheimer hastalığıyla yaşayan birçok kişi için en azından durumları ApoE4 tarafından meydana gelen genetik yatkınlığa karşı avantaj sağlayabilir.

Deneyde, bilim insanları insan nöronlarının anlatımlarını değiştirip zararlı ApoE4 yerine ApoE3 üretmeleri için gen düzenlemeyi kullandılar. “Gen düzenlemeyle ApoE4’ün ApoE3’e dönüştürülmesi belirgin şekilde p-tau seviyelerini azalttı.” diye yazdılar. “(İnsan indüklenmiş pluripotent kök hücre türevli)Nöronlardaki bulgularımız ApoE4’ün, ApoE4 bağlantılı Alzheimer hastalığında patojenik yapısının doğrulanmasında uygulanabilir bir tedavisel yaklaşım olduğunun kanıtını sunuyor.

Bu çalışma, Alzheimer patolojisinin zararlarını azaltmada genetik düzenlemenin ilk örneğini ortaya koyarak, Alzheimer hastalığı için genetik risk taşıyan insanlar için gelecekteki olası terapilere yönelik önemli bir ilk adım atıyor. Gelecekteki çalışmalar muhtemelen hastalık patolojisinde diğer genlerin yerlerini saptamaya ve böylelikle tedavinin çok yönlü bir yaklaşımla ilerlemesini sağlamaya yönelik olacak.

Hangi genlerin Alzheimer patolojisiyle ilişkili olduğunu bilmek, yaşayan hücrelere yeni genetik materyalin virüsler aracılığıyla aktarıldığı bir tedavi şekli olan gen terapinin önünü açıyor.

Çeviri: https://www.inverse.com/article/43540-alzheimers-disease-genetic-marker-editing