Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Ancak sinir sistemi hücreleri için bu döngü yıllardır tartışmalı bir konuydu. Geleneksel görüş, insan beyninin çocukluktan sonra yeni nöron üretmediği, sadece mevcut sinir ağlarını yeniden organize ettiği yönündeydi. Ancak Karolinska Enstitüsü’nde yürütülen ve Science dergisinde 3 Temmuz 2025’te yayımlanan yeni bir araştırma, bu anlayışı derinden sarsıyor.

Araştırmacılar, hipokampus bölgesinde yer alan potansiyel nöral kök hücreleri ve öncül hücreleri (neuroblast) tespit etmek amacıyla gelişmiş genetik analiz yöntemlerini kullandı. Toplam 19 kişi üzerinde yapılan incelemeler 13 ila 78 yaş aralığındaki bireyleri kapsıyordu. Araştırma kapsamında ölen bireylerin beyin dokuları analiz edildi; RNA dizilimleri çıkarıldı ve üç farklı yapay zekâ destekli algoritma ile hücresel sınıflandırmalar yapıldı. Bulgular, bu bireylerin beyinlerinde az sayıda da olsa aktif nörogenez belirtileri taşıyan 354 hücre bulunduğunu ortaya koydu. Özellikle 58 yaşındaki sağlıklı bir bireyde en yüksek sayıda yeni nöron üretimine dair izler gözlemlendi.

Bilimsel Tartışmalar Devam Ediyor:

Araştırma heyecan verici olsa da bilim dünyasında fikir birliği henüz oluşmuş değil. Önceki yıllarda benzer çalışmalarda farklı sonuçlar elde eden bazı nörobilimciler, bu hücrelerin gerçekten yeni nöronlar mı yoksa başka hücre türleri mi olduğu konusunda şüphelerini sürdürüyor. Özellikle glial hücrelerle (nöronlara destek olan hücreler) karışıklık olabileceği ileri sürülüyor. 2018’de nörogenez bulgularına karşı çıkan araştırmacılardan Dr. Shawn Sorrells, çalışmayı ilk duyduğunda umutlandığını ancak daha sonra bulunan hücre sayısının azlığı nedeniyle hayal kırıklığı yaşadığını belirtiyor.

Öte yandan çalışmayı yürüten bilim insanları, bu hücreleri tespit etmek için kullanılan yöntemlerin oldukça gelişmiş ve düşük hata oranına sahip olduğunu savunuyor. Araştırmanın başyazarı Dr. Marta Paterlini ve ekip arkadaşı Ionut Dumitru, sekiz yıl süren çalışmalarının bu alandaki tartışmaları sonlandırabileceğini düşünüyor.

Gelecek Uygulamalar ve Potansiyel Etkiler:

Eğer nörogenez gerçekten sağlıklı yetişkin bireylerde de sürüyorsa, bu durum beyin plastisitesi ve yaşlanma süreci hakkında düşüncelerimizi kökten değiştirebilir. Ayrıca Alzheimer, Parkinson gibi dejeneratif hastalıklarda yeni tedavi yollarının önünü açabilir. Çünkü bu hastalıklarda yeni nöron üretiminin durması ya da yavaşlaması, bilişsel gerilemenin önemli nedenlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Gelecekte bu tip hücrelerin dışarıdan desteklenerek artırılması, beyin travmaları geçiren kişilerin yeniden fonksiyon kazanmasını sağlamak için kullanılabilir. Karolinska Enstitüsü'ndeki ekip, halihazırda bu yönde rejeneratif tıp çalışmaları yürütmeye devam ediyor.

Ayrıca, bu tür araştırmalar yalnızca tıbbî tedavilerle sınırlı kalmayıp; sağlıklı yaşlanma, hafıza geliştirme ve zihinsel performans artırma gibi alanlarda da insan beyninin potansiyelini yeniden tanımlayabilir.