Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

North Carolina State Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, yeni bir matematiksel model ile birden fazla hayvan türünün bulunduğu çiftliklerde türler arası hastalık yayılma riskinin yüksek olduğunu ortaya koydu. Modele göre, türler arası hastalık yayılması önemli ölçüde azaltılabilir.

NC State'de nüfus sağlığı ve patobiyoloji uzmanı ve ilgili makalenin yazarı yardımcı doçent Gustavo Machado, "Hastalık önleme programlarının çoğu, önlemlerini bir türe odaklar ancak, türler arası bulaşmaların meydana geldiği iyi bilinmektedir.Örneğin, şap hastalığı tüm toynaklı türler arasında bulaşabilir ve hayvanların satılıp paylaşıldığı tüm bu çiftlikler birbiriyle bağlantısı mevcuttur.”dedi.

Machado ve doktora sonrası araştırmacı Nicolas Cardenas, Güney Brezilya'nın bir bölgesindeki çiftliklerin "bağlılığını" tanımlayan rastlantısal bir matematiksel model oluşturdu. Model, çiftlikler arasında hayvan satışları ve büyümeyi bitirme hareketleri gibi 1,6 milyondan fazla hayvan hareketini izledi.

Model, her durumda türler arası hastalık bulaşma olasılığını belirlemek için sırasıyla sığır, domuz ve küçük geviş getiren hayvanlarda (koyun veya keçi) başlayan hastalık salgınlarını simüle etti.

Cardenas, "Salgının nerede başladığı önemli değil, tüm çiftlik ve bir topluluktaki daha geniş çiftlik ağı risk altında.Doğrudan temas yoluyla bulaşan hastalıklarla simülasyonlar yürüttük ve sonuçta bir fark olup olmadığını görmek için hem tek tür hem de birden fazla hayvan türü barındıran çiftliklerde başlayan salgınları modelledik."dedi.

Öte yandan Cardenas, çiftliklerin birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğini bilmenin, biyogüvenlik ve önleme çabalarının, bağlantılı çiftliklere odaklanmanın oldukça etkili olduğunu söylüyor.

Cardenas, "Model, çalışmadaki tüm çiftlikler arasında bir iletişim ağı kurmamıza izin verdi. En fazla sayıda teması olan çiftlikler veya merkez çiftlikler, aralarında kaç hayvanın hareket ettiğine bakılmaksızın hastalık bulaşmasının odak noktalarıdır." şeklinde aktardı.

Araştırmacılar, merkez çiftliklerin en büyük %3'lük kısmını belirlemenin ve biyogüvenlik çabalarına odaklanmanın, ikincil olarak enfekte olmuş çiftliklerin sayısını önemli ölçüde azalttığını keşfetti.

Machado, "Model bize bir dizi ilginç nokta gösteriyor. Birincisi, tüm hayvanlar risk altında olduğu için bir salgın sırasında yalnızca doğrudan etkilenen türlere bakamayacağımızı gösteriyor. İkincisi, biyogüvenlik çabalarını en çok ağa bağlı çiftliklerin en büyük ~%3'üne doğru hedeflerseniz azaltabilirsiniz. Bu durum, çiftliklerde bulaşma riski azalarak diğer türleri de korur. Bu modelin halk sağlığı yetkililerine ve çiftçilere hastalıkla mücadele çabalarını daha verimli ve uygun maliyetli bir şekilde hedeflemesine yardımcı olabileceğini umuyoruz."dedi.