Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Hayvanlar alemi fındıkkıranlarla doludur ve bu beceri hayvanlar arasında bile farklılık gösterebilir. Bazı şempanzelerin fındık kırmak için alet kullanmada kendi grupları içindeki diğerlerine göre daha verimli oldukları görülmektedir. Bu verimlilik onlara evrimsel bir avantaj da sağlayabilir, çünkü daha iyi fındık kırmak bu primatların daha az enerji harcamasını ve karşılığında daha fazla yiyecek almasını gerektirir. Bulgular, 23 Aralık'ta Nature Human Behaviour dergisinde yayınlanan bir çalışmada ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Şempanzelerin uzun zamandır çeşitli taş aletler kullandığı gözlemlenmiştir. Biyologlar ve antropologlar alet kullanımını hayvan türlerinde beyin ve bilişsel gelişimin önemli bir göstergesi olarak görüyor. Oldowan teknolojisi - günümüz Kenya'sından yaklaşık 2,9 milyon yıl öncesine tarihlenen üç özel taş alet - taş alet kullanan insanların bilinen en eski örneği olarak kabul ediliyor.

Araştırmanın yazarlarından ve Birleşik Krallık'taki Oxford Üniversitesi'nden evrimsel antropolog Sophie Berdugo Popular Science'a yaptığı açıklamada, “Yaşayan en yakın akrabalarımızın, hominin Oldowan teknolojisine benzer olduğu bilinen taş aletler kullandığı videolardan oluşan bu inanılmaz hazineye erişimimiz vardı” diyor. “Kişisel olarak sosyal ve kültürel öğrenmeyle ilgileniyorum ve öğrenme deneyimlerindeki çeşitliliğin yetişkin davranışları üzerinde somut etkileri olup olmadığını bilmek istedim.”

Yeni çalışmada Berdugo ve meslektaşları, 1992-2017 yılları arasında Bossou'da fındık kıran 21 vahşi şempanzenin 3.882'den fazla gözleminin görüntülerini analiz etti. Bazı bireysel şempanzelerin diğerlerinden daha verimli olup olmadığını belirlemek için beş farklı verimlilik ölçütü kullanıldı. Bunlar arasında şempanzelerin cevizleri kırmasının ne kadar sürdüğü (vuruş süresi), ceviz başına vuruş sayısı, başarı oranı, bir vuruşun cevizi kaç kez hareket ettirdiği (yer değiştirme oranı) ve şempanzelerin aletlerini kaç kez değiştirdiği (alet değiştirme oranı) yer aldı. 

Alet değiştirme oranı hariç tüm ölçümler için verimlilikte bireysel düzeyde tutarlı farklılıklar buldular. Örneğin, bazı şempanzelerin gizli besleyici baklagile ulaşması, aynı yaş ve cinsiyetteki diğerlerine göre iki kat daha uzun sürdü. Dört verimlilik ölçümü de şempanzeler yaşlandıkça, 11 yaşına kadar iyileşti. Bununla birlikte, biyolojik cinsiyetin fındık kırmada bir rol oynadığı görülmedi.

Berdugo, “Erkek ve dişi şempanzeler arasında verimlilik açısından hiçbir fark bulamamak gerçekten şaşırtıcıydı, çünkü geçmişte şempanzelerde ve bonobolarda (her ikisi de yaşayan en yakın maymun akrabalarımızdır) alet kullanım verimliliğinde dişi bir önyargı bulunmuştur” diyor. “Yine de Bossou şempanzeleri bu eğilime karşı çıkan tuhaf bir topluluk olabilir.”

Berdugo, bu cinsiyet farklılığının olmamasının, araştırmalarının alet kullanımını bu kadar uzun bir süre boyunca incelemesinden kaynaklanabileceğine inanıyor. Dişi önyargısının görüldüğü önceki araştırmaların tümü yalnızca birkaç yıllık kısa vadeli veriler kullanmıştı. 

Berdugo, “Bu durum, şempanzeler gibi uzun ömürlü türler için uzun vadeli araştırmaların önemini ortaya koyuyor” diyor.

İstiridye kırarken Burma uzun kuyruklu makakları da dahil olmak üzere bazı türler arasında alet kullanımında farklılıklar olduğunu gösteren bazı kanıtlar var. Ancak bu tür araştırmalar genellikle kısa zaman aralıklarında toplanan verilere dayanıyor, bu çalışmada olduğu gibi yirmi yılı aşkın bir süre boyunca değil.

Bu bulgular, bazı şempanzelerin gruplarındaki diğer şempanzelerden daha fazla bilişsel veya motor yeteneğe sahip olabileceğini düşündürmektedir. Bu farklılığın nedenlerini ve sonuçlarını anlamak için daha fazla boylamsal araştırmaya ihtiyaç vardır. Alet kullanımındaki bu farklılıkların anlaşılması, aletlerin insanlarda ve insan olmayan primatlarda oynadığı evrimsel rolü inceleyen disiplinler arası primat arkeolojisi alanına yardımcı olabilir. Bossu şempanzeleri, bilim insanlarının erken insanların kullanmış olabileceğine inandığı şekilde taş aletler kullandığından, bu şempanze topluluğunun bazı insan bağlantıları vardır.

Berdugo, “Primat arkeolojisi artık iyi kurulmuş bir araştırma alanı,” diye açıklıyor. “Artık bazı bireylerin maddi kayıtlara diğerlerinden daha fazla katkıda bulunabileceği ya da belirli becerilere sahip (ya da sahip olmayan!) bireyler tarafından kullanılan aletlerin tespit edilmesinin daha kolay olabileceği konusunda artan bir kabul var.”

Kaynak: Popsci.com