Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Balina köpekbalıkları (Rhincodon typus) gezegendeki en büyük balıklardır ve bazılarının boyu 60 metreyi bulmaktadır. Şimdi, ilk kez, nesli tükenmekte olan bu nazik devlerin nasıl çiftleştiğine dair bazı ipuçlarına sahip olabiliriz. Mayıs 2024'te Batı Avustralya'nın Ningaloo Resifi'ne yapılan bir araştırma gezisi sırasında bir grup bilim insanı, cinsel açıdan olgun erkek balina köpekbalıklarının daha küçük dişileri takip edip ısırdığını gözlemledi. Bu ısırma çiftleşmenin habercisi olabilir ve bulgular Frontiers in Marine Science dergisinde 2 Ocak'ta yayınlanan bir çalışmada detaylandırılmıştır.

Daha önce bölgedeki balıkçılar, cinsel açıdan olgun erkeklerin farklı toplanma alanlarında dişilere doğru yüzerek bu davranışı sergilediklerini bildirmişlerdi. Balina köpekbalıkları tipik olarak her yıl Mart ayından Temmuz ayına kadar Ningaloo Resifi etrafında toplanarak resifin yumurtlamasından sonra bol miktarda bulunan plankton ve krillerle ziyafet çekerler. Genellikle tropikal kıyı sularında bulunsalar da, bu popülasyonların çoğunluğunu genellikle genç erkekler oluşturur. 

Bu yeni çalışma, köpekbalıklarının tipik olarak en yüksek sayılarda bulunduğu resiflere yapılan yıllık araştırma gezisinin bir parçasıydı. 14 Mayıs'ta bir tekne pilotu ekibi yaklaşık 22 feet uzunluğunda dişi bir balina köpekbalığının yeri konusunda uyardı. Kısa bir süre sonra, yetişkin bir erkek balina köpekbalığı ortaya çıktı ve dişinin yaklaşık 6,5 ila 10 metre gerisinden takip etti. 

Araştırmanın yazarları, “Erkeğin ağzını açtığı ve dişinin kuyruk yüzgecine doğru ilerlediği gözlendi” diye yazıyor. “Erkek köpekbalığı yüzme hızını artırdı ve dişinin kuyruk yüzgecine doğru tekrar hamle yaptı, bu kez temas kurdu ve kuyruğunu kısa süreliğine ısırdı. Dişi, göğüs yüzgeçleri aşağı bakacak şekilde hızla dönerek erkeğe karşılık verdi.”

Ekip sonuçta bu etkileşimlerin çiftleşmeyle sonuçlandığını görmedi. Ancak takip ve ısırma, kaplan köpekbalıkları (Galeocerdo cuvier), zebra köpekbalıkları (Stegostoma fasciatum), basking köpekbalıkları (Cetorhinus maximus) gibi köpekbalığı türlerinde görülen erken çiftleşme davranışlarına benziyor. Bu davranışı gözlemlemek sadece balina köpekbalıklarının nasıl çiftleşebileceğine dair anlayışımızı genişletmekle kalmıyor, aynı zamanda balina köpekbalıklarının bir araya geldiği bu bölgelerdeki cinsiyet dengesizlikleri hakkında da fikir veriyor. 

Çalışmanın yazarlarından ve Avustralya'daki Murdoch Üniversitesi'nde doktora adayı olan Christine Barry yaptığı açıklamada, “Ningaloo Resifi'nde ve dünyadaki pek çok toplanma alanında erkekler, 1 dişiye 3 erkek oranıyla dişilerden sayıca daha fazla” dedi. “Bu durum dişi balina köpekbalıklarının neden toplanma alanlarından kaçınıyor olabileceğini açıklayabilir. Özellikle yavru dişi köpekbalıkları için, erkeklerin istenmeyen ilgisinin enerjik maliyetleri, güçlü erkek önyargılarının bir nedeni olabilir.” 

Bu araştırma aynı zamanda bu zor durumdaki balık türünü koruma çabaları için yeni yollar açıyor. Balina köpekbalıkları 2016 yılından bu yana IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi'nde Tehlike Altında olarak sınıflandırılmaktadır. Sayılarını belgelemek zor olsa da, bazı bilim insanları dünya okyanuslarında 130.000 ila 200.000 balina köpekbalığının yüzdüğünü tahmin ediyor. Avustralya'nın yanı sıra Galapagos, Filipinler, Meksika, Tayland ve Mozambik'te belgelenmiş başka toplanma alanları da bulunmaktadır.

Kaynak: Popsci.com