Araştırma
Şempanzeler Ritmik Vuruş Tutabiliyor
İki farklı alt türden (doğu ve batı şempanzeleri) 300’den fazla gözlem, bu primatların ayırt edilebilir ritimlerle davul çalabildiğini ortaya koydu. 9 Mayıs’ta Current Biology dergisinde yayımlanan çalışmada yer alan bu bulgular, insanların müzik yazma yetisinin yapı taşlarının Homo sapiens ile şempanzelerin ortak atasında ortaya çıkmış olabileceğini gösteriyor.
“Önceki çalışmalarımıza dayanarak, batı şempanzelerinin doğu şempanzelerine göre daha fazla ve daha hızlı vuracağını bekliyorduk,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve Viyana Üniversitesi’nde bilişsel biyolog olan Vesta Eleuteri.
“Ama bu kadar net ritmik farklar ve insan müziğiyle bu kadar benzer yapılar göreceğimizi hiç tahmin etmemiştik.”
Ağaç köklerinde “davul” çalmak
2022 yılında aynı araştırma ekibi, şempanzelerin ağaçların dışarı doğru uzanan büyük köklerine vurarak düşük frekanslı sesler çıkardığını ortaya koymuştu. Ekip, bu vurmalı desenlerin, hem yakın hem de uzak mesafelerdeki diğer şempanzelere bilgi iletmek için kullanıldığını düşünüyor.
“Önceki çalışmamız, her şempanzenin kendine özgü bir davul çalma tarzı olduğunu ve bunun, grup içindekilere nerede olduklarını ve ne yaptıklarını haber vermek için kullanıldığını göstermişti — bir nevi yağmur ormanında yoklama almak gibi,” diyor Eleuteri.
“Ancak, farklı gruplarda yaşayan şempanzelerin farklı tarzlara sahip olup olmadığını ve gerçekten ritmik çalıp çalmadıklarını bilmiyorduk.”
11 vahşi toplulukta 371 kayıt
Yeni çalışmada Eleuteri; İngiltere’deki St. Andrews Üniversitesi’nden Catherine Hobaiter, İtalya’daki Sapienza Üniversitesi’nden Andrea Ravignani ve dünyanın dört bir yanından şempanze araştırmacılarıyla birlikte çalıştı. Ekip, altı farklı popülasyondan ve iki farklı alt türden oluşan 11 vahşi şempanze topluluğunda 371 davul çalma olayını inceledi.
Amaçları şuydu:
- Şempanzeler ritmik mi çalıyor?
- Farklı bölgelerde farklı stiller var mı?
- Bu ritimler, karmaşık bağırışları olan “pant-hoot” sesleriyle nasıl bütünleşiyor?
- İnsan müziğine benzerlikler
Araştırmacılar, davul desenlerini analiz ettiklerinde şempanzelerin ritmik bir şekilde vurabildiğini keşfetti. Vuruşların zamanlaması genellikle düzenliydi ve rastgele görünmüyordu. İki alt tür arasında da fark vardı:
Batı şempanzeleri (Pan troglodytes verus): Eşit aralıklarla, daha hızlı tempoda ve daha sık vuruyor. Davul çalmayı pant-hoot seslerine daha erken dahil ediyor.
Doğu şempanzeleri (Pan troglodytes schweinfurthii): Vuruşlar arasında kısa ve uzun süreler arasında daha sık değişim yapıyor, ritim daha değişken.
“Müzik yapmak, insan olmanın temel parçalarından biri—ama ne zamandır bunu yapıyoruz, bilmiyoruz,” diyor Hobaiter.
“Şempanzelerin, insan müziğinin temel ritim özelliklerini paylaştığını göstermek, bu beceriyi ne zaman ve nasıl geliştirdiğimizi anlamak için heyecan verici bir adım. Bulgularımız, ritmik davul çalma yetimizin insan olmadan önce de var olabileceğini gösteriyor.”
Kaynak: Popsci.com
