Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Japonya’da bulunan Yamanshi Üniversitesi’nden Sayaka Wakayama liderliğindeki bir araştırma ekibi genetikte bir ilke imza attı. Araştırmacılar, dondurularak kurutulmuş deri hücrelerini kullanarak fareleri klonlamayı başardılar. Söz konusu çabanın amacı ise nesli tükenmekte olan türlerin nüfusunun yeniden canlandırılmasını sağlamak. Bu keşif sayesinde hayvanların nesli tükenme riskine karşı önlem almak isteyen bilim insanları, hayvanların deri hücrelerini saklama yoluna gidebilir. 

Bilim insanları daha önce de klon üretmek için donmuş hücreleri kullanmıştılar, ama bu hücreler sıvı halde azot içinde korunmaktaydı. Elektrik kesintileri olursa veya sıvı azot düzenli olarak doldurulmazsa, hücreler eriyor ve kullanılamaz hale geliyordu. Aynı zamanda bu prosedür epey de pahalıydı.

Bu yüzden yeni araştırmada hücreleri başka bir yöntemle saklama yoluna gidildi. Basitçe "dondurarak kurutma" diye tarif edilen bu yöntemde hücreler yüksek basınçlı bir vakum odasına yerleştirmeden önce yaklaşık -80 dereceye kadar soğutuldu.

Araştırma ekibinden Prof. Teruhiko Wakayama, “Bu hücreleri dondurarak kurutma teknolojisiyle sıvı azot olmadan korumak, dünyanın dört bir yanından gelen genetik kaynakların ucuz ve güvenli bir şekilde saklanmasına olanak tanıyor. Gelişmekte olan ülkeler kendi değerli genetik kaynaklarını kendi ülkelerinde depolayabilecekler” dedi.

Son çalışmada araştırmacılar, fare kuyruklarından elde ettikleri deri hücrelerini kullandılar. 9 ay kadar saklanan hücreler daha sonra klonlama için kullanıldı. Araştırmacılar kurutulan hücrelerdeki genetik bilgiyi fare yumurtalarına yerleştirerek embriyolar üretebileceklerini gösterdiler. 

Araştırmacılar makalelerinde, “Burada, dondurularak kurutulmuş somatik hücrelerin sağlıklı, verimli klonlar üretebileceğini gösteriyoruz. Bu da söz konusu tekniğin alternatif, daha ucuz ve daha güvenli, sıvı azot içermeyen biyo-bankacılık çözümlerinin oluşturulması için önemli olabileceğini düşündürüyor. Öte yandan, elde edilen bu başarıya rağmen süreç verimsizdi. Sağlıklı yavrular üretmedeki başarı oranı sadece yüzde 0,2 ila 5,4'te kaldı. Dahası bazı hücrelerde Y kromozomu kayboldu. Bu da erkek hayvanlardan elde edilen hücrelerden dişi farelerin doğmasına neden oldu” açıklamalarına yer verdiler.

Araştırmacılar, bunun da avantaj sağlayabileceğini savunarak yalnızca erkeklerin hayatta kaldığı nesli tükenmekte olan türlerde dişi üretmek ve türleri doğal yollarla korumanın mümkün olabileceğini söylediler.

Makale: Healthy cloned offspring derived from freeze-dried somatic cells

https://www.nature.com/articles/s41467-022-31216-4