Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Aşırı işlenmiş gıdalar; paketlenmiş unlu mamuller, abur cuburlar, gazlı içecekler, şekerli tahıllar ve yemeye hazır veya hızlıca ısıtılarak tüketilebilen ürünlerdir. Genellikle yüksek düzeyde ilave şeker, yağ ve tuz içerirlerken; vitamin ve lif içermezler.

Geçmişte yapılan çalışmalar aşırı işlenmiş gıdaları obezite, kolesterol, yüksek tansiyon ve bazı kanser riskleri ile ilişkilendirmiş olsa da çok az sayıda çalışma aşırı işlenmiş gıda tüketimi ile kolorektal kanser riski arasındaki ilişkiyi değerlendirmişti.

Araştırmacılar, aşırı işlenmiş gıdalar üzerinde yaptıkları çalışmada, ABD'li yetişkinlerde aşırı işlenmiş gıdaların tüketimi ve kolorektal kanser riski arasındaki bağlantıyı araştırdı. ABD’de yapılan bu çalışma sağlık profesyonellerinin üç büyük çalışmasında incelenen 46 bin 341 erkek ve 159 bin 907 kadına dayanmaktadır. İncelenen bireylerin beslenme biçimleri ayrıntılı olarak gıda tüketim sıklığı anketleri kullanılarak her dört yılda bir değerlendirildi.

Gıdalar, işleme derecesine göre gruplandırıldı ve kolorektal kanser oranları, tıbbi ve yaşam tarzı faktörleri dikkate alınarak 24-28 yıllık bir süre boyunca ölçüldü. Sonuçlar, aşırı işlenmiş gıdaları en çok tüketen erkeklerin aşırı işlenmiş gıdaları en az tüketen erkeklere oranla kolorektal kanser geliştirme riskinin yüzde 29 daha fazla olduğunu ortaya çıkardı.

Erkeklerde et, kümes hayvanları, deniz ürünleri temelli hazır ürünler ve şekerle tatlandırılmış içeceklerin kolorektal kanserle bağlantılı olduğu gözlemlenirken; kadınlarda hazır veya ısıtılarak hemen hazırlanabilen karıştırılmış yiyeceklerin fazla tüketilmesinin kolorektal kanser riskinin artmasıyla ilişkilendirildi.

İtalya’da yapılan bir diğer araştırmada ise bilim insanları erken ölüm oranlarıyla iki gıda sınıflandırma sistemini analiz etti. Bulgular, kalp hastalıkları ve kanser için genetik ve çevresel risk faktörlerini araştıran Moli-sani Çalışmasından 22 bin 895 İtalyan yetişkine (yüzde 48’i erkek ve ortalama yaşları 55’ti) dayanmaktadır.

Tüketilen yiyecek ve içeceklerin hem miktarı hem de kalitesi değerlendirildi ve altta yatan tıbbi koşullar dikkate alınarak 14 yıllık bir süre boyunca (2005-2019) ölümler incelendi. Ortaya çıkan sonuçlarda en kötü beslenme biçimine sahip olanların sağlıklı beslenenlere kıyasla yüzde 19 daha fazla ölüm riskine ve yüzde 32 oranında kardiyovasküler hastalık yüzünden ölüm riskine sahip olduğunu ortaya çıktı.

Her iki çalışma da gözlemseldi, bu nedenle ölüm nedeni kesin olarak belirlenemiyor. Sınırlamalar, bazı risklerin diğer ölçülemeyen faktörlerden kaynaklanma olasılığını içermektedir. Bununla birlikte her iki çalışma da güvenilir beslenme kalitesi belirteçleri kullandı ve iyi bilinen risk faktörlerini hesaba kattı. Bulgular, yüksek oranda işlenmiş gıdaları kötü sağlık sonuçlarıyla ilişkilendiren diğer araştırmaları da desteklemektedir.

Araştırmalar:

“Association of ultra-processed food consumption with colorectal cancer risk among men and women: results from three prospective US cohort studies” by Lu Wang, Mengxi Du, Kai Wang, Neha Khandpur, Sinara Laurini Rossato, Jean-Philippe Drouin-Chartier, Euridice Martínez Steele, Edward Giovannucci, Mingyang Song and Fang Fang Zhang, 31 August 2022, The BMJ.
DOI: 10.1136/bmj.o1972

“Joint association of food nutritional profile by Nutri-Score front-of-pack label and ultra-processed food intake with mortality: Moli-sani prospective cohort study” by Marialaura Bonaccio, Augusto Di Castelnuovo, Emilia Ruggiero, Simona Costanzo, Giuseppe Grosso, Amalia De Curtis, Chiara Cerletti, Maria Benedetta Donati, Giovanni de Gaetano and Licia Iacoviello on behalf of the Moli-sani Study Investigators, 31 August 2022, The BMJ.
DOI: 10.1136/bmj-2022-070688